Het tragische einde van held Tula en het onderdrukte verhaal van Curaçao

De grotten van Hato: schuilplaats van Tula

Tula’s geheime schuilplaats voordat hij werd verraden, bevond zich in de grotten van Hato op Curaçao. Deze grotten, gelegen in het noordwesten van het eiland, dienden als een veilige schuilplaats voor Tula en zijn volgelingen tijdens hun opstand tegen de koloniale overheersers in 1795. De afgelegen locatie en het onherbergzame terrein maakten het een strategische plek om aan de autoriteiten te ontsnappen en zich te hergroeperen.

Verraad door medeslaaf

Ondanks de moedige inspanning om duizenden tot slaaf gemaakten te bevrijden, werden Tula en zijn medestrijders op 18 september 1795 verraden door een slaafgemaakte van Caspar Lodewijk van Uytrecht en gevangengenomen. Het koloniale bestuur had een aanzienlijke beloning uitgeloofd voor iedereen die een of meer leiders van de opstand kon overdragen aan de militie. Vrije burgers konden rekenen op een flink geldbedrag, terwijl slaven in ruil voor verraad hun vrijheid en een kleinere som geld werd beloofd. Louis Mercier was al eerder gevangen genomen bij Landhuis De Knip, en met de arrestatie van Tula kwam de opstand tot een einde. Hoewel niet alle deelnemers gevangen werden genomen, ontsnapten de leiders niet aan gevangenschap, verhoren en de daaropvolgende berechting.

Tula’s Beeldvorming en Geschiedenis

In de overgeleverde documenten uit 1795, zoals de journalen¹ van Curaçao en de notulen² van de extraordinaire politieraad, werd Tula vaak omschreven als een “rebellerende neger” of het “opperhoofd der rebellerende negers”. Hij werd gezien als een minderwaardig persoon en beschreven als “het hoofd, aanlijder, en aanvoerder van het moordzieke rot” en “een zeer geveinsde schurk”. De raad-fiscaal, P.Th. van Teylingen, stelde zelfs voor om na de onthoofding van Tula een inscriptie te plaatsen met: “het opperhoofd der moordenaars, plundering en brandstichters.” Hiermee wilde het gezag Tula als afschrikmiddel gebruiken om toekomstige opstanden te voorkomen.

Gewelddadig einde

Het Nederlandse gezag besloot, na Tula’s onbuigzaamheid, het vuur te openen op de slaven, met als resultaat 9 doden en vele gewonden. Hoewel slechts twaalf slaven werden gevangengenomen, bleef de meerderheid ongrijpbaar. Tula en Carpata zetten hun opstand voort, maar werden uiteindelijk op 19 september 1795 gevangen genomen. Hun gevangenschap markeerde het einde van de opstand. Carpata, Tula en enkele andere leiders werden op gruwlijke wijzen ter dood gebracht, en hun lichamen werden in zee gegooid en hun hoofden tentoongesteld. Nog eens 29 andere slaven werden opgehangen, waarmee een bloedig hoofdstuk in de geschiedenis van Curaçao werd afgesloten.

Het Nederlandse Narratief

Ondanks Tula’s invloedrijke rol in de geschiedenis van Curaçao, werd zijn verhaal door Nederlandse machthebbers lange tijd verzwegen. Aangezien er voornamelijk eurocentrische bronnen beschikbaar waren, bleef er een negatief beeld van Tula bestaan. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw werd Tula in Nederland nog steeds afgeschilderd als een wrede, onverantwoordelijke opstandeling. Op Curaçao was hij een taboe-onderwerp; zijn naam werd niet genoemd in schoolboeken en als er over hem werd gesproken, gebeurde dat in negatieve termen. “Te lang is ons ingeprent dat er op 17 augustus niets te vieren viel,” aldus de Curaçaoënaar Ronnie Martina. Zelfs in de orale overlevering, die een grote rol speelt in de Curaçaose cultuur, werd Tula vaak in een negatief daglicht geplaatst.

¹Journaal van de Gouverneur; lees vanaf blz. 80: Journaal van de Gouverneur van Curacao, 1795 februari – 1796 april; 1796 november – 1797: NL-HaNA_2.01.28.01_139 : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive. Internet Archive. https://archive.org/details/NL-HaNA_2.01.28.01_139/page/n304/mode/1up. Published 21 december 2023.

Cain AC. Tula: de slavenopstand van 1795 op Curaçao.; 2009.